lesgeven in de stad die nooit slaapt

We zijn terug van een intensieve en inspirerende studiereis. Met een geweldige groep leerkrachten, ondersteuners en directeuren op bezoek geweest bij zogenaamde Essential Schools in Boston en New York. Scholen die zoveel mogelijk alle kinderen die aankloppen een passend aanbod doen. Juist omdat er verschillen in kansen en mogelijkheden tussen kinderen zijn, gelijkwaardigheid (equity) nastreven. Op deze scholen doen ze dat vanuit de Essentials, zogenaamde kernwaarden. Dat levert interessante keuzes op zoals een minder breed, maar veel dieper onderwijsprogramma waarin leerlingen zichtbaar betrokken met hun eigen leren bezig zijn. Kinderen die zo in hun werk en activiteiten zitten, dat het er vanaf spat.

Onder de indruk was ik onder andere op Mission Hill public school. Ik hoorde een zesjarig meisje aan haar groep en aan haar leerkracht uitleggen wat het betekent als je 'confident' bent. En hoe dat dan voelt. Dat kwam er schijnbaar 'zomaar' uit, toen de leerkracht vroeg naar een plaat, een illustratie bij een verhaal. Die was van het boomhuis dat de jongen in het verhaal had gebouwd. Op H.W. Parker Charter Essential School kon een meisje van 15 ons uitstekend uitleggen, aan de hand van haar portfolio, wat ze ontdekt had over haar manier van leren. Dat ze leerde, na een goede instructie van haar docent, door te onderzoeken en praktisch te doen. Geen sneu verhaal over hoe ze helaas niet in staat was naar de universiteit te gaan, maar een eigen plan over wat ze wilde worden door met haar handen en hoofd te werken. Ze blies ons omver met haar zelfkennis en gevonden kracht.

Van de allerkleintjes op Castle Bridge School, waar de leerkrachten door middel van co-teaching inclusief onderwijs verzorgen. Tot de leerlingen van Boston Arts College die soms letterlijk van de straat op een podium komen te staan. En de hele ouderpopulatie die de school draagt. Een kans voor je kind om iets van zichzelf te maken in een omgeving waar je niets kado krijgt. Met leerkrachten die hun vak zo goed verstaan, dat de ontwikkeling van de kinderen uitstekend is. We hebben genoten en ontzettend veel geleerd. De kinderen gelukkig ook. En dat is in een land waar vooral het recht van de sterkste geldt, heel erg nodig.

New York is niet alleen een stad die nooit slaapt (de sirenes toeteren nog na in mijn oren) en de onbegrensde mogelijkheden. Ook een stad van extreme uitersten. Geen middenklasse, want die is totaal verdwenen. Arm, heel arm of rijk tot heel heel rijk. Niks ertussen. Mensen die hopen dat het beter wordt, of kinderen die zelf een brief schrijven aan de president om dat ook te vragen. Dappere kinderen, maar ik heb toch maar zijn naam weggehaald op de foto in deze blog.

Een stad die binnenkomt. En mij zo nu en dan ook echt afstoot. Moeite om door een chique winkelstraat te lopen, met aan de ene kant van de stoep vuilnis en aan de andere kant slapende daklozen. Op de laatste middag heb ik daarom erg genoten van Central Park. Met een gids die vol vuur vertelde hoe het zover gekomen was dat er zo’n groot park midden in de stad is. Bedoeld voor verbroedering, die ook in het Amerika van de 19e eeuw niet spontaan tot stand kwam. Romantische gedachte die smeltkroes van culturen. De huidige diversiteit is ook gewoon door hard werk en tijd tot stand gekomen en niet zomaar aan komen spoelen bij het Vrijheidsbeeld. En rond het aanwezige water (Kennedy reservoir) natuurlijk fanatiek rennende joggers in de morgen. Net als in de film. Door de jetlag de titel kwijt, vrees ik.

'Tell me your thoughts'. Op de scholen die we bezocht hebben in Amerika zijn leerkrachten meer dan goed in het stellen van echte vragen aan kinderen. En even geïnteresseerd in het antwoord van het kind. Het tempo in het luisteren en met (niet tegen) elkaar praten ligt lager en de diepgang van het leren was er veel groter. Nu we weer thuis zijn gaan we met elkaar doorpraten over hoe we in onze scholen de balans kunnen terugbrengen tussen ‘meten is weten’ en ‘less is more’. 
Mooi werk. Echt dankbaar om met zo'n grote en diverse groep een reis te kunnen maken die ons echt gaat helpen. Het was het meer dan waard. Nu de jetlag nog ;-)

#back to school: een opruimvergissing

Onlangs was ik te gast in een kleutergroep. Of eigenlijk twee. Annemarie en Jacomine leiden beiden een onderbouwgroep, maar werken ook intensief samen. Dat betekent dat de schuifwand tussen hun lokalen regelmatig open gaat. En alle kleuters spelen dan samen. Ze zijn aan het bouwen, of aan het tekenen of met elkaar aan het praten. Dat was wat ik zag, toen ik op een middag hun ruimte binnenliep. 'Oh jee, nu kom je juist op het MEEST rommelige moment', zeiden beide leerkrachten toen ik hen begroette. Maar ik vond het juist een verademing. Even met de voeten in de klei. Geen voor mij bedacht of opgeleukt programma. Gewoon twee vrouwen, die met hart en ziel met kleuters werken en daar iedere dag een gedeelde visie over in praktijk brengen.  Heerlijk om daar even wat van mee te mogen pikken. En kinderen die met zichtbaar vertrouwen en plezier bezig zijn.

Er kwam ondertussen een jongetje bij ons staan, dat zijn tekening liet zien. Annemarie zei hem: 'je hebt hard gewerkt. Ik vind dat je ook nog de mond van de spin kunt inkleuren. Kijk maar, hier is het nog wit'. Het jongetje ging weer zitten en was direct weer aan het kleuren. Hij kreeg hulp van wat andere kinderen. Rondkijkend, zag ik dat de kleuters diverse interpretaties van de spin hadden gemaakt. Vanwege de kinderboekenweek waren ze vorige week met de Gruffalo bezig geweest. En nu met het volgende griezelige ding: een grote kruisspin. Annemarie en Jacomine legden uit wat het startpunt was geweest voor deze opdracht. En lieten me het voorbeeld van de grote spin die zij met de kleuters hadden bekeken. Hun visie is dat iedere kleuter een beredeneerd aanbod krijgt waardoor het kind zich spelenderwijs, maar wel gericht, kan ontwikkelen. En inderdaad, voor ieder kind dat zich bij hen meldde, kwam een net iets andere aanwijzing om misschien nog even dit of dat te doen.

Zo werd mij al snel duidelijk dat Annemarie en Jacomine een goed zicht hebben op hun groep. En kinderen op maat weten te begeleiden en materiaal aanreiken. Erg mooi om te zien en ook bemoedigend. Het kan dus wel, differentiëren binnen de groep zonder niveaugroepen of andere structuuroplossingen. Spelen en gericht ontwikkelen tegelijk. Zonder identiek getekende spinnen, die via een strak proces allemaal in het gelid aan een touwtje in het lokaal hangen. Daar krijg ik het altijd een beetje benauwd van. Dat iedereen, inclusief leerkracht en kind hard gewerkt heeft, maar er geen ruimte is voor 'anders' of  'eigen'. Niet alleen voer voor een discussie, maar ook voor psychologen - de mijne in dit geval. Maar die kant gaan we in deze blog maar niet uit.

Want wat verder opviel, was dat ook de groep kleuters echt een groep was. Met, hoe jong de deelnemers ook zijn, verantwoordelijkheden. Toen de tijd van het vrij spelen was afgelopen moest er namelijk worden opgeruimd. Dat deden ook alle kleuters. Binnen vijf minuten was het hele lokaal spik en span. Het bracht me terug naar mijn eigen tijd als stagiaire, ooit. Waarbij ik tegen de kinderen zei: we gaan nu aan de slag. En dat ze dat vervolgens ook gewoon deden. En dat ik minstens 5 minuten verbijsterd was dat het zo simpel kon zijn.

Zo ging het hier ook. Ik heb met bewondering zitten kijken. In no-time zaten alle kinderen in de kring en bespraken hoe het spelen en opruimen was gegaan. Ze konden goed verwoorden. Wat er goed ging en wat er beter kon. Het mooiste vond ik dat ze ook zo hun eigen spelregels hadden gemaakt. Als er helemaal volgens de samen gemaakte spelregels was gespeeld en opgeruimd, hadden de kinderen gewonnen. En anders de juf. En verder hadden de kleuters zelf bedacht dat ze dan niet meer dan twee opruimvergissingen mochten maken. Een opruimvergissing? Ja, bijvoorbeeld als je weet dat de deksel op de doos met blokken moet. Maar dat je die er dan per ongeluk naast laat liggen. Dat is een opruimvergissing. 'Logisch', zei ik.

Ik heb het toen ik 's avonds thuis kwam, besproken met mijn pubers. Die wilden er natuurlijk niet meer aan en vonden mij ook veel te idealistisch. Zo ging het echt niet in hun kleuterklas. Maar ik had het toevallig wel zelf zien gebeuren vandaag, dat het wel kon. Dat leverde een mooi gesprek tijdens het eten op. En natuurlijk is ook het proces dat deze kleuters zelf met hun juf over deze werkwijzen hebben doorlopen en bedacht, de eigenlijke kern van de oplossing. Het gaat dus niet om de uitkomst an sich. Het gaat er om dat je voor de onverwachte dingen die er gaandeweg gebeuren, nieuwe woorden en afspraken bedenkt en die met elkaar deelt. Zoals opruimvergissing of kloktijd.

En nee, juf Annemarie en juf Jacomine. Ik kwam dus niet op het verkeerde, maar op een heel goed moment. Twee leerkrachten in de praktijk bezig. Die niet alleen het overzicht en de kalmte bewaren, maar dan ook nog in staat zijn om ieder kind gericht en op maat aandacht te geven. Waar het dan ook maar is in de groep. Petje af! #hiergraagmeervan