Op maandag 12 maart was ik op bezoek bij basisschool Het Mozaïek, in de wijk Malburgen. Ik was er te gast omdat ik op zoek ben naar praktijkvoorbeelden van goed onderwijs. Natuurlijk wil ik dan ook graag een kijkje nemen op onze excellente school. In een wijk, waar leren meestal niet vanzelf gaat. Omdat de kinderen uit heel veel verschillende landen komen, is er veel aandacht voor hun taalontwikkeling. In de aanloop naar deze dag, kreeg ik een agenda in mijn mailbox. De agenda beschreef wat ik die ochtend allemaal te zien zou krijgen. Al lezend werden - op 5 minuten scherp - mijn groepsbezoeken en pendelen tussen de twee locaties van de school zichtbaar. Het riep bij mij het gevoel op dat er niet alleen grondig over nagedacht was. Maar ook dat op deze school blijkbaar iedere minuut telt.
Na een hartelijke ontvangst aan de Eimersingel door locatieleider Alfred liep ik met juf Rianne mee naar haar groep. Ik was benieuwd hoe haar interactie en werkwijze met deze kleuters zou zijn. Iedere bestuurder weet dat er warme pleitbezorgers zijn van het 'gewoon' laten spelen van kinderen. Vanuit de gedachte dat het dan meestal ook wel goed komt. In deze school heerst een andere opvatting. Namelijk dat het spelen ook doelgericht moet plaatsvinden om tot ontwikkeling te komen. De persoonlijke verbinding tussen leerkracht en kind werd direct en oprecht gemaakt, terwijl ieder kind op zijn stoeltje in de kring gingen zitten. Toen alle ouders waren vertrokken, begon juf Rianne met het spelenderwijs oefenen van de dagen van de week. Ze besprak ook de nieuwe woorden die de kinderen vandaag gingen leren. Daarna was ik getuige van een semantiseringsverhaal. Wat dat is? Dat de nieuwe woorden eerst aangereikt worden in klank en beeld, ondersteund door plaatjes. En daarna geoefend worden zodat ze betekenis krijgen. In dit geval doordat de kleuters boodschappen gingen doen in de mini-supermarkt die was ingericht in het lokaal. De kinderen genoten zichtbaar. Van het aandoen van de jas van de supermarkt-meneer. Tot het zijn van de klant achter het boodschappenkarretje. Ze gingen zo op in hun spel, dat de andere kinderen steeds verder in de speelhoek van de supermarkt kwamen zitten. In de Mix en Ruil kregen alle kinderen ook een opdracht. Die begon met de vraag: bedenk even in je hoofd: wat kan je aan je kringmaatje vragen? En zo vroegen deze kleuters elkaar om een pak macaroni of ruilden die tegen een pot appelmoes. Twaalf nieuwe woorden; iedereen was trots en gaf elkaar complimenten.
Zet je luisterhouding aan in groep 4
Snel pendelend naar de Zwanebloemlaan, belandde ik om 9.15 in de groep bij juf Lieke. Juf Lieke deed die dag iets nieuws met de kinderen. Ze vertelde een verhaal over een meisje, waarbij ze de kinderen leerde een goede samenvatting te maken. Dat gebeurde aanvankelijk door hen plaatjes te laten tekenen over een stukje van het verhaal. Juf Lieke las het verhaal met veel expressie en ondersteunende gebaren voor. Maar niet nadat ze de kinderen had gevraagd: 'zet je luisterhouding aan'. Het werd al snel duidelijk dat deze kinderen in de les ervoor nieuwe woorden en begrippen hadden geleerd. Zoals 'de lens' en 'naar het vogeltje kijken', bij de fotograaf. Juf Lieke legde uit dat het maken van een samenvatting betekent dat je onthoudt wie, wat, waar en wanneer gebeurt. En waarom het belangrijk is dat je dat leert. Ondertussen liep ze rond en maakte met een Ipad live-beelden van een tekening van een van de kinderen. Die verscheen dan op het digi-bord zodat alle kinderen het konden zien. In tweede instantie maakten de kinderen niet alleen een plaatje van het verhaal. Ze gebruikten ook de nieuwe woorden om te vertellen wat ze hadden onthouden over wie, wat, waar en wanneer. Het meisje naast me was niet alleen heel serieus bezig, ze vertelde ook enthousiast over wat ze aan het doen was. Ik hoorde later, dat ze nog niet zo heel lang in Nederland is. Ze was heel enthousiast dat haar groepje 's middags een opdracht moest uitvoeren. Een selfie maken, waar je helemaal op staat, zonder dat iemand je helpt. Net zoals het meisje in het verhaal. Hoe doe je dat? De leerlingen gingen er volop met elkaar over in overleg.
Waarom doen we deze bordsommen?
Alweer was het tijd en ging ik naar de volgende groep. Dit was groep 7 van juf Manou. Juf Manou was aan het rekenen met de kinderen. Er werden bordsommen gemaakt. Over procenten. Ze deed op het digibord voor hoe je procenten uitrekent. Bijvoorbeeld om te weten hoeveel korting je krijgt als je nieuwe laarzen koopt. Juf Manou deed ook veel met haar stem in deze toch best wel grote groep. Ging ze harder praten, zodat iedereen haar hoorde? In tegendeel, ze fluisterde soms bijna. Alle kinderen waren stil en sommigen leunden voorover om haar te verstaan. 'Waarom doen we deze bordsommen?' vroeg juf Manou aan de groep. Omdat dat beter is voor onze chunks, luidde het antwoord. En omdat juf Manon natuurlijk niet wist wat chunks zijn, legde een van de kinderen het aan mij uit. Dat als je vaak oefent, de procenten in je lange termijn geheugen komen. Zodat je ze niet meer vergeet. Het tempo in de groep was echt hoog, de snelheid van werken van de kinderen ook. Ze hadden weinig denktijd nodig. Dat komt vast door die chunks, dacht ik nog. De kinderen evalueerden met elkaar en met juf Manou hun eigen werkhouding aan het einde van de rekenles. En ook dat verliep gestructureerd en geoefend. De leerlingen bleken in staat om aan te geven waar ze in hun leerproces zaten, door te wijzen op hun plek het plaatje van de learning pit. Oftewel: 'Ik snap het bijna, als ik nog even verder oefen'.
Als iedere minuut telt
In de nabespreking gaf ik de leerkrachten terug dat ik zo onder de indruk was van de betrokkenheid van kinderen bij elkaar, bij de leerkracht en bij hun eigen leerproces. Hoeveel er geleerd werd, afgestemd op de leeftijd van de kinderen. En dat me opviel hoe hoog het tempo was. Ik bekende, dat ik me afgevraagd had of bij deze school echt iedere minuut telt. Dat klopte wel, elke beschikbare minuut is van belang voor de kansengelijkheid van deze kinderen. We hadden een mooi gesprek over hoe we daar samen nog meer in kunnen doen, voor de leerkrachten. Maar dat komt in een ander verhaal. Dank jullie wel, collega's van het Mozaïek. Het was een feestje jullie in actie te zien.
